عوامل بی حالی و تنبلی موقع عبادت

پرسش : چگونه بی حالی و بی حوصلگی و یا به عبارتی تنبلی را از خود دور کنم؟
پاسخ : عوامل مختلفی همچون , نداشتن هدف , نداشتن برنامه صحیح , ضعف و سستی اراده , داشتن افکار منفی و عدم توجه به توانایی ها و استعدادهای خویش , خودکم بینی و غیره در ایجاد کم حوصلگی نقش دارند. بنابراین برای مبارزه با این روحیه و کاهش یا از بین بردن آن باید با توجه به هر یک از عوامل تأثیرگذار, راه و روش مناسب و راه کار عملی خاصی را اتخاذ کرد, بدین منظور به نکات و مطالب زیر توجه کنید: 1- قبل از هر چیز با توجه به توانایی ها و استعدادهای خویش هدفی معقول و قابل دسترسی و مطابق با شرایط و امکانات موجود برای خود ترسیم نمایید (مثلا” در میان مدت هدف «گرفتن مدرک لیسانس در رشته ادبیات عرب»). 2- به منظور رسیدن به هدف مورد نظر از یک برنامه مدون و جدول زمان بندی شده ای استفاده کنید. روی یک ورق کاغذ, روزهای هفته را در یک ستون و ساعات شبانه روز را در ستونی دیگر یادداشت کرده کارهای مختلف را – مطالعه , کلاس , استراحت , خواب , غذا خوردن , خواب , ورزش , نماز و عبادت و… – در ساعت و زمان خاصی نوشته و پس از تنظیم , آن را فراروی خود قرارداده , سعی کنید طبق برنامه و جدول تهیه شده به انجام کارها و فعالیت های شبانه روزی بپردازید. 3- توجه داشته باشید برای اوقات فراغت خود نیز برنامه ریزی کرده و در جدول تهیه شده , وقتی را به آن اختصاص دهید و در ساعت مقرر در طول روز یا هفته به آن بپردازید. 4- در صورتی که احساس می کنید در راه انجام فعالیت های مختلف ; درس و مطالعه و… سست اراده شده اید, با خود شرط کنید طبق برنامه تدوین شده عمل کنید و در غیر این صورت خود را جریمه کنید – مثلا” کمک به صندوق صدقات یا گرفتن روزه و… . 5- اگر افکار منفی و احساس ضعف و خودکم بینی باعث کم حوصلگی شما شده است , با به خاطر آوردن توانایی ها و استعدادها و موفقیت های گذشته خویش و توجه به نقاط قوت زندگی , یأس و ناامیدی نسبت به آینده را به امیدواری و خوشبینی نسبت به آینده تبدیل کنید. 6- یاد خدا و توجه و توکل به ذات مقدس لایزال الهی و طلب کمک و یاری از او نقش مؤثری در ایجاد آرامش و امید به آینده دارد, بنابراین یاد و توجه و توکل به خداوند را در انجام کارها فراموش نکنید. تجربه نشان داده است، براى حل این مشکل نمى‏توان تنها به رهنمودهاى کتبى و غیابى بسنده کرد و این مسأله، مانند بسیارى از مشکلات روانى دیگر، به ارتباط مستمر با مشاور نیازمند است؛ ولى اجراى توصیه‏هاى زیر در نابود سازى این پدیده سودمند مى‏نماید. 1. باید علل و عوامل ضعف اراده خویش را بشناسید. توجّه کنید ضعف اراده غالباً در عدم اعتماد به بینش و تفکر، عدم شناخت خویش، با ارزش تلقى نکردن خود، عدم امنیت روانى، عدم تدبیر عقلانى در تشخیص امور و تمیز اهم و مهم، شکست‏هاى گذشته و عوامل باز دارنده رشد و قوت نفس مانند محرومیت، سرزنش و رنج‏هاى مستمر ریشه دارد. زدودن هر یک از این عوامل در پرتو سرمایه گزارى و برنامه ریزى ممکن است. 2. باید باور کنید چون دیگر انسان‏ها از توانمندى‏هاى بسیار برخوردارید و از دیگران کم‏تر نیستید. فراموش نکنید نقاط قوت انسان از نقاط ضعفش بیش‏تر است و نباید خود را دست کم بگیرد. تصمیم خوب در پرتو تکیه بر قوت‏ها، جبران ضعف‏ها و احساس توانمندى شکل مى‏گیرد. 3. پس از مشورت با افراد ذى صلاح، با توجّه به امکانات و توانمندى‏هاى واقعى خود، براى زندگى تان برنامه ریزى کنید و بکوشید هرگز بى جهت از آن برنامه و نظم سر نپیچید. اوقات استراحت و تفریح و عبادت و همه‏فعّالیّت‏ها را در این برنامه بگنجانید تا زمانى خالى نماند و توجّه به فرصت بیکارى شما را سمت تأخیر انداختن کارها سوق ندهد. 4. بکوشید براى هر رفتارى انگیزه‏اى قوى داشته باشید و به ویژه از آثار مثبت تصمیم‏گیرى‏ها و رفتارهاى خاصّ خویش به طور کامل آگاه شوید. 5. محیط زندگى و موقعیت کارى خود را تغییر دهید و موانع بروز اراده و فعّالیّت را نابود سازید؛ براى مثال در موقعیتى که به سرزنش و متهم شدن به ناتوانى و ناپختگى مى‏انجامد، قرار نگیرید. براى تصمیم‏گیرى‏ها و اقدامات خویش امنیت روانى فراهم آورید تا بتوانید به آرامى در برابر دیگران یا همراه آنان ابراز وجود کنید و برجستگى فکرى و فعّالیّت به جا را از طریق تصمیم آشکار سازید. 6. هر کارى را آسان تلقى کنید؛ زیرا در برابر اراده پولادین انسان همه سختى‏ها آسان مى‏گردد. به استقبال کارهاى به ظاهر دشوار بروید و به خود تلقین کنید مى‏توانید در این امور درست تصمیم بگیرید و افتخار موفقیت در انجام آن‏ها را به دست آورید. 7. رضایت خداوند را ملاک هر رفتار و گفتار قرار دهید و از تسلیم شدن در برابر تمایلات پوچ و هواهاى نفسانى بپرهیزید. این تسلیم شدن‏ها اراده را ضعیف و متزلزل مى‏سازد. تقوا و رعایت حرمت دستورهاى پروردگار براى آرامش روانى و تقویت نفس و اراده بسیار سودمند است. 8. مدتى برنامه ریزى و تصمیمات خود را با فردى ذى صلاح در میان بگذارید و از وى بخواهید مراقب باشد تا در شما دو دلى پیش نیاید و اجراى تصمیمات خویش را به تأخیر نیندازید. 9. از خواب زیاد، پرخورى و دیگر اسباب تنبلى و سستى اراده بپرهیزید و نگذارید دیگران به جاى شما تصمیم بگیرند. 10. با کسانى که روحیه و اراده قوى دارند، دوست شوید تا اراده شما نیز قوى گردد. 11. بکوشید تصمیم‏هاتان را با فردى با تجربه در میان نهید تا از قوت و درستى شان اطمینان یابید. پس از مشورت با این فرد، بر اساس تدبر و اندیشه خود تصمیم بگیرید و بدون از دست دادن فرصت اقدام کنید. تصمیم باید بر تدبیر و اندیشه و آگاهى‏هاى لازم استوار باشد و به عمل بینجامد. تخلف از این امر جز تلف کردن وقت، پیروى از افکار پوچ و سستى در عمل دستاوردى ندارد و فرد را با زیان‏هاى مادى و معنوى روبه رو مى‏سازد. از این رو، امور یاد شده گناه به شمار مى‏آید. تردید در تصمیم‏گیرى و تأخیر در عمل سبب از دست رفتن منافع معنوى و مادى فراوان مى‏شود و زیان‏هاى بسیار را به ارمغان مى‏آورد. 12. تصمیمات به جا و پر ارزش گذشته‏خود را به یاد آورید و توجّه کنید که چون گذشته براى انجام دادن کارهاى مهم آمادگى دارید. 13. در تصمیم‏ها و فعّالیّت‏هاى اسوه‏ها دقّت کنید، در همسان سازى و الگوپذیرى جدى باشید تا جرأت انجام کار یابید و توان تصمیم‏گیرى و اجرا در شما تقویت شود. 14. ورزش مستمر و منظم را که در تقویت اراده بسیار مؤثر است، فراموش نکنید. 15. با تصمیم‏هاى آسان در کارهاى ساده، به تدریج خود باورى و توانمندى را در خویش پدید آورید و راه را براى تصمیم‏گیرى در امور مشکل و پیچیده هموار سازید. 16. در موضوع مورد نظر تمرکز پیدا کنیدو از اشتغالات ذهنى متعدد بپرهیزید تا تصمیم‏گیرى آسان‏تر صورت پذیرد. 17. پس از تدبیر و مشورت از عواقب تصمیم‏هاى خود هراسناک نباشید و به خدا توکل کنید. پیامدهاى تصمیم‏هاتان را که از قلمرو اندیشه‏تان بیرون است و با سامان دادن احتمال‏هاى ضعیف سبب تردید و تزلزل شما مى‏گردد، به خداوند متعال که به بندگانش لطف و رحمت و محبت گسترده دارد، واگذارید و به آنچه پروردگار پیش مى‏آورد، خشنود باشید. خداوند شما را سمت صلاح و مطلوب واقعى‏تان رهنمون شود.

دکمه بازگشت به بالا