اشتراکات شیعه و اهل سنت در مهدویت
آیا درباره امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) اعتقاداتی وجود دارد که شیعه و عامه (اهل سنت) در آنها اتفاق نظر داشته باشند؟
با رجوع به روایات موجود در منابع روایی و با نگاه به کلمات بزرگان و علمای هر دو فرقه، به موارد متعددی برمیخوریم که مورد قبول و اتفاق آنها میباشد، از جمله:
الف. هر دو گروه، ظهور حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را امری قطعی میدانند. مرحوم شهید صدر (رحمه الله علیه) از علمای بزرگ شیعه در اینباره میفرماید:
به راستی اعتقاد به حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) به عنوان پیشوای منتظر برای تغییر جهان به جهانی بهتر، در احادیث پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به طور عموم و در روایات اهلبیت (علیهم السلام) به طور خصوص آمده است و به حدی بر این مسأله تاکید شده است که جای هیچ شکی برای انسان باقی نمیگذارد….
همچنین مرحوم شیخ محمد رضا مظفر از دیگر بزرگان مکتب شیعه میفرماید:
مسأله بشارت به ظهور مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) از اولاد فاطمه (سلام الله علیها) در آخر الزمان و اینکه زمین را از عدل و داد پر میکند بعد از آنکه از ظلم و جور پر شده باشد، از مسائلی است که به طور متواتر از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) رسیده است و مسلمانان در کتابهای روایی خود، آنها را نقل کردهاند.
ناصر الدین البانی از بزرگان اهل سنت میگوید:
اما مسأله مهدی، باید دانسته شود که درباره خروج او احادیث صحیح بسیاری وارد شده است….
شیخ عبد المحسن بن حمد العباد از دیگر اندیشمندان اهل سنت میگوید:
همانا کثرت احادیث مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و تعدد طرق آنها و اثبات آنها در کتابهای اهل سنت به حدی رسیده است که بسیار دشوار به نظر میرسد که بتوانیم بگوییم حقیقتی ندارد، مگر اینکه کسی جاهل بوده یا اهل جدل باشد، یا در سندهای آنها دقت نکرده باشد و بر کلام بزرگان اهل علم واقف نباشد….
ب. یکی دیگر از مسائل مورد قبول هر دو گروه، موضوع فراگیر بودن دعوت و حکومت حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. خداوند متعال در قرآن کریم به این مطلب اشاره کرده و میفرماید:
«وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ…» ؛ خداوند، به کسانی از شما بندگان که ایمان آورده و نیکوکار شوند، وعده داده است آنان را بر روی زمین خلافت دهد….
امام باقر (علیه السلام) درباره گستره حکومت حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) فرمود:
یملک القائم ثلاثمائه سنه ویزداد تسعا کما لبث اهل الکهف فی کهفهم، یملأ الارض عدلا و قسطا کما ملئت ظلما و جورا فیفتح الله له شرق الارض و غربها ؛ قائم (علیه السلام) 309 سال مالک زمین میشود و در آن، حکومت میکند؛ همانگونه که اهل کهف در غارشان درنگ کردند. زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد، آن گونه که پر از ظلم و جور شده باشد. خداوند برای او شرق و غرب عالم را فتح خواهد کرد…».
احمد بن حنبل از بزرگان عامه و سر سلسله گروه حنابله، به سندش از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل کرده است که فرمود:
تملأ الارض ظلما و جوراً ثم یخرج رجل من عترتی یملک سبعا او تسعا فیملأ الارض قسطا و عدلا ؛ زمین پر از ستم و ظلم میشود. در این هنگام، شخصی از عترتم خروج میکند و در مدت هفت یا نه سال مالک کل زمین خواهد شد. در این هنگام، زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد.
ج. با رجوع به روایات رسیده از هر دو گروه، پی میبریم که همگی اتفاق دارند لقب منجی جهانی، «مهدی» است.
مرحوم علامه مجلسی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل میکند که فرمود:
یخرج المهدی و علی رأسه غمامه فیها مناد ینادی هذا المهدی خلیفه الله فاتبعوه ؛ مهدی خروج میکند، در حالی که بالای سر او ابری است و میان آن ابر، کسی است که ندا میکند: «این، مهدی خلیفه خدا است. او را پیروی کنید».
حاکم نیشابوری از علمای حدیث عامه به سند خود از ابو سعید خدری نقل کرده که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:
«المهدی منا اهل البیت؛ مهدی، از اهلبیت است».
د. از دیگر مواردی که همه مسلمانان اتفاق نظر دارند این که مهدی موعود (علیه السلام) از ذریه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و از فرزندان فاطمه زهرا (سلام الله علیها) است.
امام باقر (علیه السلام) فرمود:
«المهدی رجل من ولد فاطمه؛ مهدی مردی از اولاد فاطمه است».
در روایات اهل سنت از سعید بن مسیب نقل شده است: نزد امسلمه بودم که سخن از مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) به میان آمد. اُمّ سلمه فرمود: از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) شنیدم که میفرمود:
«المهدی من ولد فاطمه ؛ مهدی از اولاد فاطمه است».
ابو سعید خدری میگوید: رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:
«لا تقوم الساعه حتی تمتلئ الارض ظلما و عدوانا. قال: ثم یخرج رجل من عترتی (اَوْ مِن اهلبیتی) یملأها قسطا و عدلا کما ملئت ظلما و عدوانا؛ قیامت بر پا نمیشود تا اینکه زمین پر از ظلم و جور شده باشد. فرمود: سپس مردی از عترتم یا از اهلبیتم [تردید از راوی است] قیام میکند و زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد همان گونه که پر از ظلم و جور شده است» .
ه. نزول حضرت عیسی (علیه السلام) و اقتدای او به امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) از دیگر اموری است که هر دو گروه به آن اشاره کردهاند.
ابوبصیر گوید: از امام صادق (علیه السلام) شنیدم که فرمود:
و ینزل روح الله عیسی بن مریم فیصلی خلفه؛ نازل میشود روح الله عیسی بن مریم، پس نماز میخواند ]حضرت عیسی (علیه السلام [ پشت سر او ]امام مهدی (علیه السلام [.
ابوهریره از راویان بزرگ عامه از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل میکند:
«کیف انتم اذا نزل ابن مریم فیکم و امامکم منکم ؛ چگونهاید زمانی که فرزند مریم فرود آید؛ در حالی که امام شما فردی از خودتان است؟
در صحیح مسلم ـ که از اصلیترین کتب حدیثی اهل سنت است ـ آمده است که جابر بن عبدالله انصاری از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل میکند که حضرت فرمودند:
«دائماً طایفه ای از امتم بر حق و ظاهرند تا روز قیامت. سپس فرمود: عیسی بن مریم از آسمان فرود آید. امیر آنها ]مسلمانان[ به حضرت عیسی میگوید پیش آی و برای ما امامت کن. او ]حضرت عیسی (علیه السلام [ در جواب میگوید: «خیر به راستی بعضی از شما بر بعضی دیگر امیر است برای اکرام خدا بر این امت».
ابو سعید خدری از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل میکند که آن حضرت فرمود:
منا الذی یصلی عیسی بن مریم خلفه ؛ از ما است کسی که عیسی بن مریم به او اقتدا کرده و نماز میگزارد.
و. معرفی و بیان علایم ظهور نیز از دیگر امور مورد اتفاق است.
جابر از امام باقر (علیه السلام) نقل میکند:
پس فرود میآید امیر لشکر سفیانی ]همراه لشکرش[ به ]زمین[ بیداء. پس منادی از آسمان ندا دهد: «ای بیداء نابود کن قوم ]= لشکر[ را». پس آنها را در خود فرو میبرد.
عایشه از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل کرده است:
لشکری آهنگ کعبه میکند. پس هنگامی که به زمین بیداء درآمدند، ]زمین[ همه آنها را فرو میبرد.
البته موارد اتفاقی دیگری نیز وجود دارد، مانند: امدادهای الهی، طلوع خورشید از مغرب، مشخصات ظاهری امام، فراوانی نعمت در زمان ظهور، بیعت بین رکن و مقام و….